Wat zijn shanty's?

Een shanty is een in het Engels gezongen zeemanswerklied dat gezongen werd
bij allerlei gezamenlijk te verrichten (zware) arbeid aan boord van grote zeilschepen
ter begeleiding van de uit te voeren bewegingen.
Het woord shanty is waarschijnlijk een verbastering van het Franse werkwoord
"chanter” hetgeen "zingen” betekent. Deze "chants” werden gezongen door
de negerslaven op de katoenplantages in het zuiden van de Verenigde Staten
en in de havens zoals New Orleans. De zeelui die deze havens aandeden
namen die werkliederen over om ze met aangepaste teksten zelf te gebruiken.
Zo werd de shanty een zeemanswerklied.


Bij het zingen van de shanty's trad een voorzanger op, de "shantyman”,
die vaak zelf toepasselijke, vaak spottende, teksten bedacht, gebaseerd op
de situatie aan boord. Hij kon uiterst populair worden als hij erin slaagde
bekende teksten aan te passen aan de actuele situatie aan boord of aan de
aard en de nukken van de schipper. Hoe geestiger of brutaler, hoe meer
het door zijn companen werd gewaardeerd.
 
De vorm van de shanty is meestal een vierregelig couplet met daarin
een soort vraag en antwoord, waarbij de shantyman de vraag stelde
en de rest van de ploeg antwoordde.
 
Tussen de coupletten werd het refrein, eveneens vier regels,
gezongen door de hele ploeg. Door deze vorm waren shanty’s gemakkelijk
te onthouden en konden ze eenvoudig worden aangepast aan de snelheid
van het werk dat gedaan moest worden.
Er zijn verschillende shanty's, ingedeeld naar het soort werk waarvoor ze
werden gebruikt. We onderscheiden achtereenvolgens:
 
Long haul shanty.
Deze shanty werd gebruikt als er langdurig aan de lijnen getrokken diende
te worden zoals bij het hijsen van de topzeilen. Voorbeeld: Blow the man down.
Er werd dan getrokken op Way, hey, blow the man down.
 
Short drag shanty.
Deze werd gebruikt bij kortdurende werkzaamheden die veel kracht vereisten.
Het trekken aan de lijn viel dan op het laatste woord van de regel, zoals in
"Way, haul away, haul away Joe”.
 
Capstan shanties.
Het ophalen van het anker gebeurde door de ankerlijn om een reusachtige spindel
te winden, die door een aantal matrozen werd rondgeduwd. Deze shanty's zijn
gelijkmatiger dan de andere shanty's, er wordt immers niet getrokken. Ook
worden deze liederen meestal niet in de "vraag en antwoord”-vorm
gezongen, maar door de hele ploeg. Voorbeelden: "Santianna”, "Paddy Lay Back”,
"Rio Grande”, "John Brown's Body”, e.a.
 
Pumping shanty's.
Alle houten schepen lekken iets. Er is een speciale ruimte onderin het
vrachtruim waar het lekwater wordt opgevangen, de "bilge”. Dat
bilgewater moest regelmatig worden uitgepompt. De mannen aan de
pompzwengels zongen dan pumping shanties zoals: "Strike the bell”,
"Shallow Brown”, "Barnacle Bill the Sailor”, "Lowlands”, enz.
 
Naast de shanty's waren er nog de zeemansliederen en balladen (zowel
Nederlands- als Engelstalige) die in de spaarzame vrije tijd werden
gezongen op en rond de bolders (forebitts) op het voordek (forecastle,
vaak afgekort tot fo'c's'le) Deze liederen werden meestal forebitters
genoemd, naar de plaats waar ze gezongen werden, n.l. bij de forebitts -
de bolders op het voordek - waar de matrozen bij goed weer in hun
spaarzame vrije tijd verbleven. Deze liederen gingen dan over het afscheid
nemen van geliefden die treurend achterbleven, over heimwee - zeelieden
waren soms jaren van huis -, over het ruige zeemansleven, over het
passagieren in vreemde havens, waar de zeeman veel geld uitgaf, wat op
zee niet mogelijk was. Het resultaat was meestal dat hij na korte tijd
platzak was en weer moest aanmonsteren.
 
Voor inlichtingen of boekingen kunt u bellen met 0320 - 226077